Τι είναι η αλλεργική ρινίτιδα?
Η αλλεργική ρινίτιδα είναι η συχνότερη χρόνια ρινίτιδα στα παιδιά, από την οποία υπολογίζεται ότι πάσχει το 10-30% του πληθυσμού που ζουν στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες.
Η επίπτωση της αλλεργικής ρινίτιδας έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, όπως και των υπόλοιπων αλλεργικών νοσημάτων.
Τι προκαλεί την αλλεργική ρινίτιδα?
Η αλλεργική ρινίτιδα είναι μία αλλεργική αντίδραση υπερευαισθησίας λόγω έκθεσης σε αλλεργιογόνα. Τα συχνότερα αλλεργιογόνα είναι:
- Η γύρη δένδρων (π.χ. ελιά) και φυτών (π.χ. περδικάκι, γρασίδια)
- Τα ακάρεα της οικιακής σκόνης
- Το τρίχωμα ζώων, όπως είναι η γάτα και ο σκύλος
Ποια είναι τα συμπτώματα?
Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι:
- Φτάρνισμα
- Ο κνησμός (φαγούρα) στη μύτη ή/και μέσα στο λαιμό
- Ρινική καταρροή (μύτη που «τρέχει») ή συμφόρηση («βουλωμένη» μύτη)
- Βήχας (επιφανειακός λόγω των εκκρίσεων από τη μύτη που «κυλάνε» προς το λαιμό)
Τα παραπάνω συμπτώματα εκλύονται όταν το παιδί εισπνέει αλλεργιογόνα στα οποία είναι αλλεργικό. Παρ’ όλα αυτά, παρόμοια κλινική εικόνα μπορεί να παρουσιάζει όταν εισπνέει καπνό τσιγάρου, καυσαέρια, απορρυπαντικά, έντονες μυρωδιές (για παράδειγμα κολόνια), καθώς επίσης και όταν αντιλαμβάνεται διαφορές θερμοκρασίας ή υγρασίας από χώρο σε χώρο.
Αρκετά συχνά η αλλεργική ρινίτιδα συνυπάρχει με αλλεργική επιπεφυκίτιδα (κόκκινα μάτια με φαγούρα που δακρύζουν).
Μπορεί να προκαλέσει προβλήματα η αλλεργική ρινίτιδα?
Τα παιδιά με αλλεργική ρινίτιδα συχνά εμφανίζουν μαύρους κύκλους στα κάτω βλέφαρα. Παράλληλα λόγω του κνησμού στη μύτη συνήθως τρίβουν τη μύτη τους με μια χαρακτηριστική κίνηση προς τα επάνω που ονομάζεται «αλλεργικός χαιρετισμός». Μακροπρόθεσμα ο «αλλεργικος χαιρετισμός» έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη μιας κάθετης πτυχής στη μύτη που αντιστοιχεί στο σημείο που «διπλώνει η μύτη» όταν την τρίβει το παιδί προς τα πάνω.
Επιπλέον, τα παιδιά που πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα αναπνέουν συχνά από το στόμα (στοματική αναπνοή), ροχαλίζουν και μπορεί να παρουσιάζουν διαστήματα άπνοιας κατά τον ύπνο (κόβεται η ανάσα τους για λίγα δευτερόλεπτα). Ως αποτέλεσμα παρουσιάζουν συχνά διαταραγμένο ύπνο και νιώθουν κούραση στο σχολείο και στις δραστηριότητες τους.
Λόγω της στοματικής αναπνοής, η επίμονη αλλεργική ρινίτιδα μπορεί μακροπρόθεσμα να προκαλέσει δυσμορφίες στο πρόσωπο, διαταραχές στα δόντια και επίμονο ροχαλητό. Μπορεί επίσης να προκαλέσει ωτίτιδα με παρουσία υγρού στο αυτί, ενώ αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος.
Πότε είναι πιο πιθανό να έχω αλλεργική ρινίτιδα?
Εάν στην οικογένεια υπάρχουν και άλλα άτομα με αλλεργίες (όπως τροφικές αλλεργίες, αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα ή ατοπική δερματίτιδα).
Μπορεί να έχω συμπτώματα όλο το χρόνο?
Εξαρτάται! Μπορεί τα συμπτώματα να παρατηρούνται μόνο μια συγκεκριμένη περίοδο το χρόνο, οπότε και η αλλεργική ρινίτιδα χαρακτηρίζεται ως εποχική (για παράδειγμα την άνοιξη με την ανθοφορία ενός συγκεκριμένου φυτού) ή και όλο το χρόνο, ανάλογα με το αλλεργιογόνο στο οποίο υπάρχει ευαισθητοποίηση, οπότε και χαρακτηρίζεται ως ολοετής. Η ένταση των συμπτωμάτων και η μεταβολή τους κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να ποικίλλει από παιδί σε παιδί και από χρονιά σε χρονιά.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η εποχική αλλεργική ρινίτιδα σπάνια εμφανίζεται πριν από τον 3 χρόνο ζωής διότι απαιτούνται τρία ή περισσότερα χρόνια έκθεσης στα αλλεργιογόνα για την ανάπτυξη της ειδικής ευαισθησίας. Η ολοετής αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να παρουσιαστεί ήδη από τη βρεφική ηλικία.
Χρειάζεται να κάνω συγκεκριμένες εξετάσεις?
Αναλόγως της ηλικίας και του ιστορικού των συμπτωμάτων ο θεράπων ιατρός μπορεί να συστήσει τη διενέργεια αλλεργιολογικού ελέγχου για εύρεση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτείται και επιπλέον έλεγχος (όπως αιματολογικές εξετάσεις).
Πώς θεραπεύεται η αλλεργική ρινίτιδα?
Ο χειρισμός του ασθενούς με αλλεργική ρινίτιδα είναι πολύπλευρος και έχει πολλές συνιστώσες.
Σημαντική βοήθεια προσφέρει η προσπάθεια αποφυγής του αλλεργιογόνου στο οποίο είναι ευαισθητοποιημένος ο ασθενής. Εάν ένα παιδί για παράδειγμα εμφανίζει συμπτώματα την άνοιξη με τη γύρη ενός συγκεκριμένου φυτού προσπαθούμε να κρατάμε κλειστά τα παράθυρα στο σπίτι και το αυτοκίνητο, να στεγνώνουμε τα ρούχα εντός σπιτιού και να αποφεύγουμε την κυκλοφορία έξω όταν η υπάρχει μεγάλη ποσότητα γύρης στην ατμόσφαιρα. Ωστόσο τα μέτρα αποφυγής των αεροαλλεργιογόνων δεν είναι πάντα εφικτά και ακόμα και όταν μπορούν να εφαρμοστούν η αποτελεσματικότητά τους δεν είναι πάντα δεδομένη. Σε κάθε περίπτωση όμως καλό είναι να γίνονται προσπάθειες εφαρμογής τους.
Στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας βοηθούν οι πλύσεις στη μύτη με φυσιολογικό ορό, τα ρινικά σπρέι καθώς και η λήψη αντισταμινικών από το στόμα. Η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής γίνεται κατά τις περιόδους που είναι υψηλά τα επίπεδα του αλλεργιογόνου στην ατμόσφαιρα και ο μικρός ασθενής έχει συμπτώματα. Ιδιαίτερα αποτελεσματική είναι η προφυλακτική χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, αγωγής δηλαδή που προηγείται της εμφάνισης συμπτωμάτων και χορηγείται λίγο προτού ξεκινήσει η περίοδος με αυξημένο φορτίο του αλλεργιογόνου στην ατμόσφαιρα. Κυρίως εφαρμόζεται στην εποχική Αλλεργική Ρινίτιδα. Συμβουλευτείτε ωστόσο πάντα το γιατρό σας πριν πάρετε οποιαδήποτε θεραπεία!
Σε περίπτωση επίμονων συμπτωμάτων και εύρεσης του υπεύθυνου αλλεργιογόνου που προκαλεί τα συμπτώματα ο ασθενής μπορεί να βοηθηθεί και από την ανοσοθεραπεία. Ενώ η φαρμακευτική αγωγή είναι απλά συμπτωματική, η ειδική ανοσοθεραπεία σε αεροαλλεργιογόνα αποτελεί τη μοναδική αιτιολογική θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας. Στόχος της είναι η τροποποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να πάψει να αναγνωρίζει το αεροαλλεργιογόνο ως εχθρό, σταματώντας να αντιδρά όταν έρχεται σε επαφή με αυτό. Γι’αυτό το λόγο πρόκειται για μία μακρόχρονη θεραπεία που διαρκεί 3-5 χρόνια. Η ανοσοθεραπεία είναι η μοναδική θεραπεία που έχει καταδειχθεί ότι μπορεί να ανακόψει την εξέλιξη της αλλεργικής ρινίτιδας σε Άσθμα.