Είναι το πιο συχνό δερματικό νόσημα της βρεφικής και παιδικής ηλικίας, το οποίο προκαλεί φλεγμονή του δέρματος και χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις κατά την πορεία του. Οι εξάρσεις είναι συχνές κατά τους χειμερινούς μήνες, ενώ η ατοπική δερματίτιδα συνήθως βελτιώνεται το καλοκαίρι.
Υπολογίζεται ότι 15-20% του πληθυσμού θα εμφανίσει ατοπική δερματίτιδα και στο 50% των παιδιών η εμφάνιση της θα είναι τους πρώτους 6 μήνες ζωής. Η επίπτωση της ατοπικής δερματίτιδας έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, όπως και των υπόλοιπων αλλεργικών νοσημάτων.
Η ατοπική δερματίτιδα είναι ένα πολυπαραγοντικό νόσημα, το οποίο προκαλείται από γενετικούς, ανοσολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που διαταράσσουν την επιδερμίδα. Εμφανίζεται συχνότερα σε παιδιά με οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών, όπως άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα ή τροφικές αλλεργίες σε 1ου βαθμού συγγενείς.
Τα κύρια συμπτώματα είναι:
-Στα βρέφη και νήπια συνηθέστερα εντοπίζονται στο πρόσωπο (ιδίως στα μάγουλα), στο τριχωτό της κεφαλής, στον κορμό και τα άκρα.
-Στα μεγαλύτερα παιδιά, τους εφήβους και τους ενήλικες συχνά στο εσωτερικό των αγκώνων και πίσω από τα γόνατα, καθώς και στους καρπούς και τους αστραγάλους.
Λόγω της έντονης φαγούρας ο ασθενής με ατοπική δερματίτιδα μπορεί να έχει διαταραχή στον ύπνο του με συνέπεια τον περιορισμό των δραστηριότητων του.
Τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα έχουν επίσης αυξημένη πιθανότητα δερματικών λοιμώξεων που υποτροπιάζουν, κυρίως από σταφυλόκοκκο.
Είναι κλινική. Ο γιατρός θα παρατηρήσει τις βλάβες, που είναι αρκετά χαρακτηριστικές της νόσου.
Η βασική αντιμετώπιση της ατοπικής δερματίτιδας συνίσταται στη χρήση ενυδατικών σκευασμάτων καθημερινά. Η χρήση τους είναι υψίστης σημασίας για την πρόληψη των εξάρσεων και την αποτελεσματική αντιμετώπιση, καθώς βοηθούν στη διατήρηση και αναπλήρωση της υγρασίας της επιδερμίδας, μειώνουν τη σοβαρότητα της νόσου και παρατείνουν το διάστημα μεταξύ των εξάρσεων. Επιπλέον, μειώνουν σημαντικά την ανάγκη περαιτέρω θεραπείας, όπως είναι η τοπική χρήση κορτικοστεροειδών.
Το ενυδατικό γαλάκτωμα πρέπει να εφαρμόζεται τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα ώστε να ελέγχεται η ξηρότητα αποτελεσματικά. Ιδανικά επιλέγουμε ενυδατικό σε αντλία, ώστε να μειωθεί η περίπτωση επιμόλυνσης από την επαφή με τα χέρια και το εφαρμόζουμε εντός 3 λεπτών από το μπάνιο, σε σχεδόν νωπό δέρμα για το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Επιπλέον μέτρα αντιμετώπισης της ατοπικής δερματίτιδας είναι τα ακόλουθα:
Τα ενυδατικά σκευάσματα της ατοπικής δερματίτιδας έχουν διάφορες υφές. Όσο αυξάνεται η βαρύτητα της βλάβης, τόσο πιο συμπυκνωμένο και παχύρρευστο είναι το μαλακτικό που χρεάζεται. Συγκεκριμένα το πιο παχύρρευστο είναι το βάλσαμο (baume) και ακολουθεί η κρέμα (cream), ενώ το πιο λεπτόρρευστο είναι το γαλάκτωμα (milk, lait, fluid). Η επιλογή του σωστού σκευάσματος γίνεται πάντα σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Σε αυτή την περίπτωση είναι πιθανό να χρειάζεται τοπική κρέμα κορτιζόνης ώστε να αντιμετωπιστεί η έξαρση της νόσου. Η επιλογή του σκευάσματος γίνεται πάντα σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Σε περίπτωση έντονης φαγούρας μπορούν επίσης να χορηγηθούν αντισταμινικά. Εάν οι βλάβες έχουν μολυνθεί πιθανόν να χρειάζεται και αντιβιοτική αγωγή από το στόμα.
Θυμάμαι πάντα ότι σε περίπτωση επιμόλυνσης του εκζέματος χρησιμοποιώ ακολούθως νέο σφραγισμένο μαλακτικό σκεύασμα.
Άτομα που έχουν σοβαρά συμπτώματα ατοπικής δερματίτιδας και τα συμπτώματα τους δεν ελέγχονται με τη χρήση των παραπάνω φαρμάκων μπορεί να χρειαστούν και επιπλέον θεραπείες, όπως είναι οι βιολογικοί παράγοντες.
Η πλειοψηφία των παιδιών φαίνεται ότι θα ξεπεράσουν την ατοπική τους δερματίτιδα μέχρι την ηλικία των 6 χρονών. Ωστόσο μπορεί να επανεμφανιστεί στην ενήλικη ζωή.
Το άσθμα είναι μία χρόνια φλεγμονή του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος που σχετίζεται με στένωση στους αεραγωγούς (στους «σωλήνες» δηλαδή που μεταφέρουν τον αέρα στους πνεύμονες) και επεισόδια συριγμού («σφυρίγματος»), δυσκολίας στην αναπνοή (δύσπνοιας), βήχα ή και αίσθημα σφιξίματος στο στήθος.
Το άσθμα είναι η πιο συχνή χρόνια ασθένεια των παιδιών. Υπολογίζεται ότι περίπου το 14% των παιδιών παγκοσμίως πάσχουν από άσθμα, και ο αριθμός τους αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου.
Οι βρόγχοι των ασθματικών παιδιών, λόγω της φλεγμονής, σταδιακά εμφανίζουν οίδημα (πρήξιμο) και αυξημένες βλεννώδεις εκκρίσεις, ενώ είναι υπεραντιδραστικοί, δηλαδή όταν έρθουν σε επαφή με εκλυτικούς παράγοντες προκαλείται σύσπαση των μυϊκών ινών (βρογχόσπασμος).
Όταν το παιδί έρθει σε επαφή με κάποιο εκλυτικό αίτιο (όπως είναι η άσκηση ή τα αλλεργιογόνα) επέρχεται βρογχόσπασμος με αποτέλεσμα να εμφανίζεται βήχας, συρίττουσα αναπνοή (σφύριγμα), δύσπνοια και αύξηση του ρυθμού των αναπνοών.
Τα κυριότερα αίτια πρόκλησης των ασθματικών επεισοδίων είναι:
Ορισμένες φορές ωστόσο δε μπορεί να προσδιοριστεί η αιτία της εμφάνισης του ασθματικού επεισοδίου.
Ένα ασθματικό επεισόδιο χαρακτηρίζεται ως σοβαρό όταν συμβαίνουν κάποια ή και όλα από τα παρακάτω:
Σε περίπτωση που παρατηρηθούν αυτά τα συμπτώματα πρέπει να γίνει άμεσα επικοινωνία με τον Παιδίατρο και κλινική εξέταση του παιδιού.
Την πιθανότητα άσθματος αυξάνουν τα παρακάτω:
Στα παιδιά το άσθμα συχνά περνάει ή βελτιώνεται κατά την εφηβεία. Υπάρχει ωστόσο περίπτωση να εμφανιστεί πάλι στην ενήλικη ζωή. Είναι πιο πιθανό το άσθμα να είναι μόνιμο εάν εμφανιστεί για πρώτη φορά στην ενήλικη ζωή.
Ο συνηθέστερος τρόπος διάγνωσης είναι η σπιρομέτρηση, η οποία είναι μια ανώδυνη και σύντομη εξέταση που συνήθως διαρκεί λιγότερο από 5 λεπτά. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και παρακολούθηση χρόνιων ανανευστικών παθήσεων και μετρά τη ροή και τον όγκο του αέρα που εισέρχεται και εξέρχεται από τους πνεύμονες. Η εξέταση γίνεται με τη χρήση ενός ειδικού μηχανήματος, του σπιρόμετρου, το οποίο μετρά την ποσότητα και την ταχύτητα του αέρα που μπορεί να εισπνεύσει και εκπνεύσει ένα άτομο. Για να γίνει η σπιρομέτρηση το παιδί τοποθετεί τα χείλη του σφιχτά γύρω από το επιστόμιο του σπιρόμετρου και ακολούθως του ζητείται να εισπνεύσει όσο πιο βαθιά μπορεί και στη συνέχεια να φυσήξει όσο πιο δυνατά και γρήγορα μπορεί. Είναι πιθανό να χρειαστεί το παιδί να επαναλάβει την εξέταση περισσότερες από μία φορές για να ληφθούν ακριβή αποτελέσματα. Ωστόσο η σπιρομέτρηση απαιτεί συνεργασία του παιδιού, οπότε συνήθως δε μπορεί να διενεργηθεί σε παιδιά μικρότερα των 5-6 ετών.
Η σπιρομέτρηση μπορεί να γίνει για διάφορους λόγους, όπως:
Άλλοι μέθοδοι διάγνωσης είναι η μέτρηση εκπνεόμενου μονοξειδίου του αζώτου καθώς και η ταλαντωσιμετρία, η οποία δεν απαιτεί συνεργασία από την πλευρά του παιδιού καθώς απαιτείται ήρεμη αναπνοή, οπότε μπορεί να πραγματοποιηθεί και σε παιδιά μικρότερης ηλικίας.
Αναλόγως των συμπτωμάτων είναι πιθανό να χρειαστούν αλλεργικά τεστ, ακτινογραφία θώρακος ή και παραπάνω εξετάσεις.
Προς το παρόν το άσθμα δε μπορεί να θεραπευτεί πλήρως, υπάρχει ωστόσο πληθώρα φαρμάκων ώστε να ανακουφίζονται τα συμπτώματα του ασθενούς και να έχει μία φυσιολογική ζωή. Η βασική θεραπεία του άσθματος είναι τα εισπνεόμενα φάρμακα, τα οποία καλό είναι να χρησιμοποιούνται με αεροθάλαμο τόσο σε μικρά, όσο και σε μεγαλύτερα παιδιά. Τα εισπνεόμενα μπορούν να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα ή και να αποτρέψουν την εμφάνιση συμπτωμάτων. Η θεραπεία του άσθματος έχει ως στόχο τον έλεγχο της νόσου με την ελαχίστη φαρμακευτική δόση που εξασφαλίζει τον επαρκή έλεγχο.
Άτομα που έχουν σοβαρά συμπτώματα άσθματος και τα συμπτώματα τους δεν ελέγχονται με τη χρήση εισπνεόμενων φαρμάκων μπορεί να χρειαστούν και επιπλέον θεραπείες, όπως είναι οι ανταγωνιστές λευκοτριενίων, κορτιζόνη από του στόματος, ανοσοθεραπεία ή και βιολογικούς παράγοντες.
Στα ασθματικά παιδιά υπό αγωγή θα πρέπει να επανεξετάζεται συχνά η τεχνική χορήγησης των εισπνεομένων φαρμάκων. Για τη σωστή χορήγηση των εισπνεόμενων φαρμάκων πρέπει να γίνεται χρήση αεροθαλάμου.
Η αλλεργική ρινίτιδα είναι η συχνότερη χρόνια ρινίτιδα στα παιδιά, από την οποία υπολογίζεται ότι πάσχει το 10-30% του πληθυσμού που ζουν στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες.
Η επίπτωση της αλλεργικής ρινίτιδας έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, όπως και των υπόλοιπων αλλεργικών νοσημάτων.
Η αλλεργική ρινίτιδα είναι μία αλλεργική αντίδραση υπερευαισθησίας λόγω έκθεσης σε αλλεργιογόνα. Τα συχνότερα αλλεργιογόνα είναι:
Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι:
Τα παραπάνω συμπτώματα εκλύονται όταν το παιδί εισπνέει αλλεργιογόνα στα οποία είναι αλλεργικό. Παρ’ όλα αυτά, παρόμοια κλινική εικόνα μπορεί να παρουσιάζει όταν εισπνέει καπνό τσιγάρου, καυσαέρια, απορρυπαντικά, έντονες μυρωδιές (για παράδειγμα κολόνια), καθώς επίσης και όταν αντιλαμβάνεται διαφορές θερμοκρασίας ή υγρασίας από χώρο σε χώρο.
Αρκετά συχνά η αλλεργική ρινίτιδα συνυπάρχει με αλλεργική επιπεφυκίτιδα (κόκκινα μάτια με φαγούρα που δακρύζουν).
Τα παιδιά με αλλεργική ρινίτιδα συχνά εμφανίζουν μαύρους κύκλους στα κάτω βλέφαρα. Παράλληλα λόγω του κνησμού στη μύτη συνήθως τρίβουν τη μύτη τους με μια χαρακτηριστική κίνηση προς τα επάνω που ονομάζεται «αλλεργικός χαιρετισμός». Μακροπρόθεσμα ο «αλλεργικος χαιρετισμός» έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη μιας κάθετης πτυχής στη μύτη που αντιστοιχεί στο σημείο που «διπλώνει η μύτη» όταν την τρίβει το παιδί προς τα πάνω.
Επιπλέον, τα παιδιά που πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα αναπνέουν συχνά από το στόμα (στοματική αναπνοή), ροχαλίζουν και μπορεί να παρουσιάζουν διαστήματα άπνοιας κατά τον ύπνο (κόβεται η ανάσα τους για λίγα δευτερόλεπτα). Ως αποτέλεσμα παρουσιάζουν συχνά διαταραγμένο ύπνο και νιώθουν κούραση στο σχολείο και στις δραστηριότητες τους.
Λόγω της στοματικής αναπνοής, η επίμονη αλλεργική ρινίτιδα μπορεί μακροπρόθεσμα να προκαλέσει δυσμορφίες στο πρόσωπο, διαταραχές στα δόντια και επίμονο ροχαλητό. Μπορεί επίσης να προκαλέσει ωτίτιδα με παρουσία υγρού στο αυτί, ενώ αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος.
Εάν στην οικογένεια υπάρχουν και άλλα άτομα με αλλεργίες (όπως τροφικές αλλεργίες, αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα ή ατοπική δερματίτιδα).
Εξαρτάται! Μπορεί τα συμπτώματα να παρατηρούνται μόνο μια συγκεκριμένη περίοδο το χρόνο, οπότε και η αλλεργική ρινίτιδα χαρακτηρίζεται ως εποχική (για παράδειγμα την άνοιξη με την ανθοφορία ενός συγκεκριμένου φυτού) ή και όλο το χρόνο, ανάλογα με το αλλεργιογόνο στο οποίο υπάρχει ευαισθητοποίηση, οπότε και χαρακτηρίζεται ως ολοετής. Η ένταση των συμπτωμάτων και η μεταβολή τους κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να ποικίλλει από παιδί σε παιδί και από χρονιά σε χρονιά.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η εποχική αλλεργική ρινίτιδα σπάνια εμφανίζεται πριν από τον 3 χρόνο ζωής διότι απαιτούνται τρία ή περισσότερα χρόνια έκθεσης στα αλλεργιογόνα για την ανάπτυξη της ειδικής ευαισθησίας. Η ολοετής αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να παρουσιαστεί ήδη από τη βρεφική ηλικία.
Αναλόγως της ηλικίας και του ιστορικού των συμπτωμάτων ο θεράπων ιατρός μπορεί να συστήσει τη διενέργεια αλλεργιολογικού ελέγχου για εύρεση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτείται και επιπλέον έλεγχος (όπως αιματολογικές εξετάσεις).
Ο χειρισμός του ασθενούς με αλλεργική ρινίτιδα είναι πολύπλευρος και έχει πολλές συνιστώσες.
Σημαντική βοήθεια προσφέρει η προσπάθεια αποφυγής του αλλεργιογόνου στο οποίο είναι ευαισθητοποιημένος ο ασθενής. Εάν ένα παιδί για παράδειγμα εμφανίζει συμπτώματα την άνοιξη με τη γύρη ενός συγκεκριμένου φυτού προσπαθούμε να κρατάμε κλειστά τα παράθυρα στο σπίτι και το αυτοκίνητο, να στεγνώνουμε τα ρούχα εντός σπιτιού και να αποφεύγουμε την κυκλοφορία έξω όταν η υπάρχει μεγάλη ποσότητα γύρης στην ατμόσφαιρα. Ωστόσο τα μέτρα αποφυγής των αεροαλλεργιογόνων δεν είναι πάντα εφικτά και ακόμα και όταν μπορούν να εφαρμοστούν η αποτελεσματικότητά τους δεν είναι πάντα δεδομένη. Σε κάθε περίπτωση όμως καλό είναι να γίνονται προσπάθειες εφαρμογής τους.
Στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας βοηθούν οι πλύσεις στη μύτη με φυσιολογικό ορό, τα ρινικά σπρέι καθώς και η λήψη αντισταμινικών από το στόμα. Η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής γίνεται κατά τις περιόδους που είναι υψηλά τα επίπεδα του αλλεργιογόνου στην ατμόσφαιρα και ο μικρός ασθενής έχει συμπτώματα. Ιδιαίτερα αποτελεσματική είναι η προφυλακτική χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, αγωγής δηλαδή που προηγείται της εμφάνισης συμπτωμάτων και χορηγείται λίγο προτού ξεκινήσει η περίοδος με αυξημένο φορτίο του αλλεργιογόνου στην ατμόσφαιρα. Κυρίως εφαρμόζεται στην εποχική Αλλεργική Ρινίτιδα. Συμβουλευτείτε ωστόσο πάντα το γιατρό σας πριν πάρετε οποιαδήποτε θεραπεία!
Σε περίπτωση επίμονων συμπτωμάτων και εύρεσης του υπεύθυνου αλλεργιογόνου που προκαλεί τα συμπτώματα ο ασθενής μπορεί να βοηθηθεί και από την ανοσοθεραπεία. Ενώ η φαρμακευτική αγωγή είναι απλά συμπτωματική, η ειδική ανοσοθεραπεία σε αεροαλλεργιογόνα αποτελεί τη μοναδική αιτιολογική θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας. Στόχος της είναι η τροποποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να πάψει να αναγνωρίζει το αεροαλλεργιογόνο ως εχθρό, σταματώντας να αντιδρά όταν έρχεται σε επαφή με αυτό. Γι’αυτό το λόγο πρόκειται για μία μακρόχρονη θεραπεία που διαρκεί 3-5 χρόνια. Η ανοσοθεραπεία είναι η μοναδική θεραπεία που έχει καταδειχθεί ότι μπορεί να ανακόψει την εξέλιξη της αλλεργικής ρινίτιδας σε Άσθμα.
H Παιδίατρος δέχεται κατόπιν ραντεβού στο ιατρείο της στην οδό Λεωφόρος Δημοκρατίας 36 στα Μελίσσια. Υπάρχει η δυνατότητα εξέτασης σε ώρες εκτός λειτουργίας του ιατρείου, καθώς και κατ΄οίκον εξέτασης κατόπιν συνεννόησης. Τα ραντεβού πραγματοποιούνται στην Ελληνική, Αγγλική και Γερμανική γλώσσα.
