Το παιδί παραπονιέται για πόνο στο αυτί; Ίσως είναι ωτίτιδα!

Ωτίτιδα ονομάζεται η λοίμωξη του ωτός (αυτιού). Υπάρχουν 2 τύποι λοιμώξεων του ωτός στα παιδιά, η λοίμωξη του μέσου ωτός, το οποίο είναι η περιοχή του αυτιού που εντοπίζεται πίσω από το τύμπανο (μέση ωτίτιδα) και η λοίμωξη του εξωτερικού ωτός (εξωτερική ωτίτιδα). Επιπλέον υπάρχει και η εκκριτική ωτίτιδα, στην οποία υπάρχει συσσώρευση υγρού στο μέσο αυτί χωρίς ωστόσο ενεργό λοίμωξη. Οι ωτίτιδες προκαλούνται συνήθως κατά τη διαδρομή ιογενών λοιμώξεων και είναι πολύ συχνές, ιδίως στη βρεφική και παιδική ηλικία.

Πώς προκαλείται η ωτίτιδα?

Η οξεία μέση ωτίτιδα προκαλείται από προβλήματα που δημιουργούνται στην ευσταχιανή σάλπιγγα, το σωλήνα δηλαδή που συνδέει το μέσο αυτί με το ρινοφάρυγγα. Τα παιδιά είναι πιο ευπαθή σε ωτίτιδες επειδή η ευσταχιανή σάλπιγγα είναι στενότερη και πιο οριζόντια συγκριτικά με των ενηλίκων. Λόγω αυτής της ανατομικής ιδιαιτερότητας διευκολύνεται η είσοδος και παραμονή μικροοργανισμών στο αυτί από τη μύτη. Επιπλέον τα παιδιά υφίστανται πιο συχνά λοιμώξεις του αναπνευστικού (στα πλαίσια της φοίτησης σε παιδικό σταθμό ή στο σχολείο). Η εξωτερική ωτίτιδα προκαλείται από εμμένουσα υγρασία του έξω ακουστικού πόρου, όπως από παραμονή νερού μετά από κολύμβηση ή από τοπικό τραυματισμό (όπως είναι ο καθαρισμός με μπατονέτες).

Ποια είναι τα συμπτώματα?

Τα συμπτώματα της οξείας μέσης ωτίτιδας μπορεί να είναι τα ακόλουθα:

• Πόνος στο αυτί (ωταλγία)
• Το παιδί τρίβει ή τραβάει τα αυτιά του
• Είναι ανήσυχο/κλαίει
• Δεν έχει όρεξη για φαγητό
• Ωτόρροια (έξοδο υγρού από το αυτί) 

Στην εξωτερική ωτίτιδα τα συμπτώματα μπορεί να είναι:

• Ερυθρότητα στο εξωτερικό του αυτιού
• Φαγούρα τοπικά (κνησμός) 
• Πόνος τοπικά, ειδικά με την ψηλάφηση του λοβίου του αυτιού
• Αίσθημα «βουλωμένων» αυτιών. Ορισμένες φορές τόσο η οξεία μέση, όσο και η εξωτερική ωτίτιδα μπορεί να συνοδεύονται από πυρετό.

Στην εκκριτική ωτίτιδα τα συμπτώματα μπορεί να είναι τα ακόλουθα:

• Αίσθημα «βουλωμένων» αυτιών
• Πόνος στο αυτί
• Μείωση ακοής – σε περίπτωση που αυτή επιμένει, ιδίως στα μικρότερα παιδιά, μπορεί να προκαλέσει καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου

Πότε η ωτίτιδα χαρακτηρίζεται ως σοβαρή?

• Έντονος πόνος στο αυτί 
• Πόνος για τουλάχιστον 48 ώρες
• Υψηλός πυρετός (>39ο C) τις προηγούμενες 48 ώρες

Ποια είναι η θεραπεία?

Η οξεία μέση ωτίτιδα συνήθως προκαλείται από ιούς και περνάει μόνη της εντός 2-3 ημερών με παυσίπονα. Ωστόσο σε παιδιά μικρής ηλικίας, παιδιά με ωτόρροια ή σοβαρή νόσο συνήθως χορηγείται αντιβίωση, πάντα σε συνεννόηση με τον Παιδίατρο.

Η εξωτερική ωτίτιδα χρειάζεται τοπική αντιβιοτική αγωγή. Η εκκριτική ωτίτιδα συνήθως περνάει μόνη της εντός 4-6 εβδομάδων και δε χρειάζεται χορήγηση αντιβιοτικών. Σε περίπτωση επιμονής των συμπτωμάτων, μείωση της ακοής ή καθυστέρηση της γλωσσικής ανάπτυξης πρέπει να γίνεται συνεκτίμηση με Ωτορινολαρυγγολόγο για πιθανή τοποθέτηση σωληνίσκων αερισμού (σωληνάκια που τοποθετούνται προσωρινά στα αυτιά). Με τον τρόπο αυτό παροχετεύεται το υγρό από το αυτί. Οι σωληνίσκοι αερισμού αφού τοποθετηθούν συνήθως «πέφτουν» μόνοι τους εντός 6-12 μηνών.

Τι μπορώ να κάνω για να αποφύγω τις ωτίτιδες? 

• Βεβαιωνόμαστε ότι το παιδί μας έχει κάνει όλα προβλεπόμενα εμβόλια για την ηλικία του
• Αποφεύγουμε την έκθεση του παιδιού σε καπνό τσιγάρου
• Περιορίζουμε τη χρήση πιπίλας μετά τους 6 μήνες
• Αν το παιδί έχει βουλωμένη μύτη (ρινική συμφόρηση) κάνουμε συχνές πλύσεις με φυσιολογικό ορό ώστε η μύτη του να μένει καθαρή
• Δε χρησιμοποιούμε μπατονέτες για καθαρισμό των αυτιών και αποτρέπουμε το παιδί από το να βάζει τα δάχτυλα του μέσα στο αυτί του

Το παιδί μου παθαίνει συχνές ωτίτιδες, τι μπορώ να κάνω?

Αρχικά καλό είναι να γίνει μία συζήτηση με τον Παιδίατρο που παρακολουθεί το παιδί. Τα παιδιά με συχνές ωτίτιδες συχνά εκτίθενται σε καπνό, χρησιμοποιούν πιπίλα ή παθαίνουν συχνές ιώσεις (για παράδειγμα παρακολουθούν παιδικό σταθμό). Αν κριθεί απαραίτητο, σε συνεννόηση με Ωτορινολαρυγγολόγο μπορεί να πραγματοποιηθεί επιπλέον έλεγχος για «κρεατάκια» (ευμεγέθεις αδενοειδείς εκβλαστήσεις).